Vrijwilliger in de Folkingestraat Synagoge

Vanaf 2016 ben ik vrijwilliger in de Synagoge in Groningen. Ik geef er in mijn vrije tijd rondleidingen. Grappig om te zien hoe verschillend mensen hierop reageren. Sommige mensen zeggen: “Oh wat leuk!” Anderen zie ik eerst wat nadenkend kijken als ik dit vertel. ”In de Synagoge? Hoe ben je daar zo bij gekomen?” wordt dan gevraagd. Ik leg het jullie graag uit.

Joods Gebedshuis in eigen Stad
De Folkingestraat Synagoge wordt wel het meest bekende onbekende gebouw van Groningen genoemd. Men weet dat het gebouw er staat, maar de meeste mensen komen er niet binnen. Om eerlijk te zijn was ik er zelf tot een aantal jaren geleden ook nog nooit binnen geweest. En dat terwijl ik het grootste deel van mijn leven in Groningen heb gewoond. En jij? Wel eens binnen geweest of net als ik altijd voorbij gelopen? Tijdens een personeelsuitje in 2010 kwam ik voor het eerst binnen en na een rondleiding kwam ik er onder de indruk en ook wel trots op dit mooie joodse gebedshuis in mijn eigen stad uit. 

Gods oogappel
Hart voor het joodse volk heb ik vanaf mijn tienertijd door het lezen van ‘Het dagboek van Anne Frank’. Als gelovige tiener voelde ik me enorm verbonden met Anne en het joodse volk. Maar het kwartje, dat het joodse volk Gods oogappel is, viel pas tijdens mijn eerste reis naar Israël met de VBG in 2009. Niet omdat het zo’n geweldig volk is, maar omdat God dit volk uitkoos, trouw is en enorm van ze houdt. Dat het joodse volk onze oudste broer is en dat God er nog een plan mee heeft was nieuw voor me en wel even slikken. Ik ben opgegroeid met een ander idee hierover. Het gaat nu toch alleen om de Gemeente? Mijn nieuwe inzicht veranderde mijn kijk op het huidige Israël, het joodse volk en ik ging de Bijbel op een andere manier lezen. Dat de Bijbel is geschreven door Joden, dat Jezus een Jood is en zich ook aan de joodse gebruiken en regels hield geeft mij een heel nieuw perspectief. 

Bar Mitswa
Zo kennen velen wel het Bijbelverhaal van de 12-jarige Jezus in de Tempel. Maar ik denk dat Jezus niet ‘zomaar’ in de Tempel was, maar dat Hij toen zijn Bar Mitswa deed. Bar Mitswa is nog steeds een joodse traditie die ik in Jeruzalem bij de Klaagmuur, maar ook in Groningen in de synagoge tegenkom. Joodse jongens van (tegenwoordig is het) 13 jaar worden op die leeftijd dan ‘Zoon der Wet’. Vanaf die dag zijn niet meer de ouders, maar zijzelf verantwoordelijk voor hun eigen daden en mogen ze volledig meedoen aan alle religieuze voorschriften . Het is een feestelijke dag voor de ouders en de zoon omdat de zoon geestelijk volwassen wordt. De zoon leest -na Hebreeuwse les van een rabbijn- een gedeelte uit de Thora-rol (de eerste 5 boeken van het Oude Testament) voor. In de synagoge wordt nog steeds Hebreeuws en Thora-les gegeven aan joodse jongens door een rabbijn.

Joodse kant van het verhaal
Dit wetende maakt dat het verhaal van de 12-jarige Jezus in de Tempel en dat Hij daarna ‘zoek’ was nog mooier, vind ik. Helemaal niet vreemd dat Hij nog met de Schriftgeleerden in gesprek was na het voorlezen uit de Thora-rol. Hij mocht volledig meedraaien in de diensten. En Zijn reactie naar Zijn moeder Maria toen ze liet merken dat ze ongerust was geweest, klinkt ook heel volwassen voor iemand die nu verantwoordelijk is voor zijn daden. Enfin, dit is een voorbeeld van hoe mijn beeld van Bijbelverhalen is veranderd doordat ik kennis krijg van de joodse kant van het verhaal. Ik ben voorlopig nog niet uitgeleerd. 

Iets terug doen
Maar waarom nu de synagoge? Ik wil graag iets terug doen en betekenen voor het joodse volk. Het is niet haalbaar om elke week naar Israël te gaan, maar ik kan wel elke week in de synagoge zijn. De Synagoge triggert mij voortdurend met Bijbelse onderwerpen zoals de Sabbat, de Bijbelse feesten en de geschiedenis van het joodse volk. Daarnaast staat de Synagoge ook symbool voor het bloeiende joodse leven in Groningen rondom de Folkingestraat tot de verschrikkingen van WOII. Hierop wordt ingegaan tijdens een rondleiding. Zo wist ik niet dat er in 1800 zo’n 400 joden woonden in de stad en dat dit aantal in 1900 bestond uit 2700, bijna zeven maal groter! Ik ben heel blij dat het gebouw er nog staat, niet is gesloopt en dat het verhaal van de geschiedenis van de joodse Groningers verteld kan worden! 

Een verrassing
Het is mooi dat de Synagoge 5 dagen in de week open kan zijn voor bezoekers. Het is elke middag weer een verrassing wie er zullen komen. Er komen bezoekers uit binnen- en buitenland met uiteenlopende achtergronden. Regelmatig treffen we internationale toeristen met een joodse achtergrond, en een enkele keer zelfs overlevenden van WOII uit Groningen voor wie een bezoek aan de synagoge een heel emotioneel moment is. Voor alle mensen, maar voor joodse mensen in het bijzonder wil ik er zijn, of ze nu religieus zijn of niet. 

Geen religieuze stichting
De Stichting Folkingestraat Synagoge die exposities, lezingen en rondleidingen organiseert, is geen religieuze stichting en staat los van de Joodse Gemeente. Maar als bezoekers mij naar mijn persoonlijke motivatie vragen, vertel ik dat ik christen ben en hart heb voor het joodse volk en dat ik het heel erg vind wat er in de geschiedenis met het volk is gebeurd. Dat raakt de joodse of Israëlische bezoeker meestal zichtbaar en dát moment van verbinding, dat raakt mij en is mij heel kostbaar.

Dichter bij rabbi Jezus
Het aanwezig zijn in de Synagoge brengt me op de een of andere manier dichter bij Rabbi Jezus. Ik fantaseer wel eens dat, wanneer Jezus terugkomt op aarde, Hij ook nog even naar Groningen komt. Hij kan overal heel snel zijn toch? Hij neemt ongetwijfeld een kijkje in de Stadskerk, maar ik hoop dat Hij op bezoek gaat bij ‘Zijn Broer’ in de Synagoge… en dat ik getuige mag zijn van het moment dat de ogen open zullen gaan en zij Hem eindelijk zullen zien: de langverwachte Messias.

Willeke 

Wil je weten wat er allemaal te doen is in de synagoge? kijk eens op  www.synagogegroningen.nl of maak een connectie op Facebook. 

Het programma ‘Open Joodse Huizen’ in Groningen (rond 4 mei) mag alvast in de agenda,
want dat is echt een aanrader!